ยูเนสโกประกาศรับรอง ต้มยำกุ้ง เป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ

กรุงเทพฯ 4 ธันวาคม 2567  องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ได้ประกาศรับรองให้ “ต้มยำกุ้ง” ของไทย ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ (Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) หลังจากที่ได้รับการเสนอจากรัฐบาลไทยในการประชุมคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลเพื่อการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ครั้งที่ 19 ซึ่งจัดขึ้นในกรุงอะซุนซิออน สาธารณรัฐปารากวัย เมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2567 (ตามเวลาประเทศไทยวันที่ 4 ธันวาคม 02.10 น.)

ต้มยำกุ้งเป็นอาหารไทยที่มีรสชาติเป็นเอกลักษณ์และมีชื่อเสียงระดับโลก โดยประกอบด้วยกุ้งที่นำไปต้มกับสมุนไพรไทยหลากหลายชนิด และปรุงรสด้วยเครื่องปรุงท้องถิ่น น้ำซุปที่ได้จะมีกลิ่นหอมสดชื่นและสีสันสดใส โดยสามารถผสมผสานรสชาติได้หลายมิติ ทั้งรสหวาน เปรี้ยว เผ็ด มัน และขมเล็กน้อย ต้มยำกุ้งเชื่อกันว่ามีคุณสมบัติในการเสริมพลังงานและช่วยส่งเสริมสุขภาพที่ดี โดยเฉพาะในช่วงฤดูมรสุม

อาหารจานนี้ไม่เพียงแต่สะท้อนถึงรสชาติและการปรุงอาหารที่เป็นเอกลักษณ์ของไทยเท่านั้น แต่ยังรวบรวมภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องกับการใช้สมุนไพรและความรู้ดั้งเดิมในเรื่องสิ่งแวดล้อมจากชุมชนชาวพุทธที่อาศัยอยู่ริมแม่น้ำในภาคกลางของประเทศไทยอีกด้วย

การขึ้นทะเบียนต้มยำกุ้งเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติครั้งนี้ นับเป็นครั้งที่ 5 ของประเทศไทยที่ได้รับการรับรองจากยูเนสโก โดยก่อนหน้านี้ประเทศไทยมีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่ได้รับการขึ้นทะเบียนแล้ว ได้แก่ โขน, นวดไทย, โนรา และประเพณีสงกรานต์

นางสาวสุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม กล่าวถึงความสำคัญของการรับรองครั้งนี้ว่า “การเสนอขอขึ้นทะเบียนต้มยำกุ้งเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ เป็นความภาคภูมิใจของคนไทยและสะท้อนถึงความสำคัญของภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดมาตั้งแต่สมัยโบราณ นอกจากนี้ยังเป็นการแสดงถึงความหลากหลายทางวัฒนธรรมที่ยั่งยืนของประเทศ และสามารถส่งเสริมการท่องเที่ยวและเศรษฐกิจของไทยได้ในระดับสากล”

กระบวนการเสนอขึ้นทะเบียน

กระทรวงวัฒนธรรม โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ได้ดำเนินการเสนอต้มยำกุ้งให้กับยูเนสโก โดยได้รับการเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2564 การขอขึ้นทะเบียนนี้เกิดขึ้นภายใต้อนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ค.ศ. 2003 ของยูเนสโก หลังจากที่ต้มยำกุ้งได้รับการประกาศขึ้นบัญชีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติในปี 2554 ในสาขาความรู้และการปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล ประเภทอาหารและโภชนาการ

ผลกระทบและความสำคัญของการขึ้นทะเบียน

การที่ต้มยำกุ้งได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ นอกจากจะเป็นการยืนยันถึงคุณค่าทางวัฒนธรรมของอาหารไทยแล้ว ยังเป็นการสร้างความภาคภูมิใจให้กับชาวไทย และช่วยส่งเสริมการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างประเทศต่างๆ ทั่วโลก นอกจากนี้ยังเปิดโอกาสให้ต้มยำกุ้งได้รับการยอมรับในระดับสากลมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในด้านการท่องเที่ยวและการส่งออกสินค้าอาหารไทย

การรับรองนี้ยังช่วยส่งเสริมให้คนไทยตระหนักถึงความสำคัญของการรักษามรดกทางวัฒนธรรมและการสืบสานประเพณีที่มีคุณค่า รวมถึงการสนับสนุนให้ชุมชนต่างๆ ทั่วประเทศมีส่วนร่วมในการรักษาและส่งต่อภูมิปัญญาท้องถิ่นให้กับคนรุ่นหลังต่อไป

มรดกภูมิปัญญาของไทยและการอนุรักษ์

การขึ้นทะเบียนต้มยำกุ้งเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ เป็นเครื่องพิสูจน์ว่าไทยมีมรดกภูมิปัญญาที่มีคุณค่าและได้รับการยอมรับในระดับโลก นอกจากต้มยำกุ้งแล้ว ยังมีอาหารไทยอื่นๆ ที่ควรได้รับการอนุรักษ์และส่งเสริมให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้และรับรู้ถึงคุณค่าในวัฒนธรรมไทย

การรับรองต้มยำกุ้งในฐานะมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ เป็นสัญญาณที่ชัดเจนว่าอาหารไทยไม่ได้เป็นแค่การทานอาหาร แต่ยังเป็นส่วนหนึ่งของการส่งต่อภูมิปัญญาและการรักษาวัฒนธรรมที่มีความหมายสำคัญต่อโลกใบนี้

ที่มา UNESCO